हमीभाव 2025 खरीप पिकांसाठीचे हमीभाव | kharif hamibhav 2025

आनंदाची बातमी ! सर्व खरीप पिकांच्या किमान आधारभूत किंमत ( MSP Kharip hamibhav 2025 ) मध्ये वाढ खरीप 2025 शेतमालाचे हमीभाव जाहीर | msp declare for kharif 2025

खरिप पिकांच्या 2025 च्या विपणन हंगामासाठी किमान आधारभूत किमतीला केंद्रीय मंत्रिमंडळाची मंजुरी

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या आर्थिक व्यवहार विषयक मंत्रिमंडळ समितीने 2025-26 च्या विपणन हंगामासाठी खरीप पिकांच्या 14 वाणांसाठी किमान आधारभूत किमती (एमएसपी) मध्ये वाढ करण्यास मान्यता दिली आहे. (kharip hamibhav 2025)

हमीभाव 2025 शेतकऱ्यांना आपल्या उत्पादनासाठी किफायतशीर किंमत मिळावी या उद्देशाने सरकारने 2025-26 च्या विपणन हंगामासाठी खरीप पिकांच्या किमान आधारभूत किमतीत वृद्धी केली आहे. (kharip hamibhav 2025)

मागील वर्षाच्या तुलनेत किमान आधारभूत किमतीत सर्वाधिक वाढ कारळे (नायजरबियाणे) (प्रति क्विंटल 820 रुपये), त्यानंतर नाचणी (प्रति क्विंटल 596 रुपये), कापूस (प्रति क्विंटल 589 रुपये) आणि तीळ (प्रति क्विंटल 579 रुपये) करण्याची शिफारस केली आहे.

हमीभाव 2025-26 च्या विपणन हंगामासाठी सर्व खरीप पिकांची किमान आधारभूत किंमत

S.No.	Crops			MSP 2025-26	Cost* KMS 2025-26	Margin over cost (%)	MSP		MSP Increase in 2025-26
	Cereals						2024-25	2013-14	over 2024-25	over 2013-14
1.	Paddy	Common		2369	1579	50	2300	1310	69	1059(81%)
		Grade A^		2389	–	–	2320	1345	69	1044(78%)
2.	Jowar	Hybrid		3699	2466	50	3371	1500	328	2199(147%)
		Maldandi^		3749	–	–	3421	1520	328	2299(147%)
3.	Bajra			2775	1703	63	2625	1250	150	1525(122%)
4.	Ragi			4886	3257	50	4290	1500	596	3386(226%)
5.	Maize			2400	1508	59	2225	1310	175	1090(83%)
	Pulses
6.	Tur /Arhar			8000	5038	59	7550	4300	450	3700(86%)
7.	Moong			8768	5845	50	8682	4500	86	4268(95%)
	Crops			MSP 2025-26	Cost* KMS 2025-26	Margin over cost (%)	MSP		MSP Increase in 2025-26
							2024-25	2013-14	over 2024-25	over 2013-14
8.	Urad			7800	5114	53	7400	4300	400	3500 (81%)
	Oilseeds
9.	Groundnut			7263	4842	50	6783	4000	480	3263(82%)
10.	Sunflower Seed			7721	5147	50	7280	3700	441	4021(109%)
11.	Soybean (Yellow)			5328	3552	50	4892	2560	436	2768(108%)
12.	Sesamum			9846	6564	50	9267	4500	579	5346(119%)
13.	Nigerseed			9537	6358	50	8717	3500	820	6037(172%)
	Commercial
14.	Cotton		(Medium Staple)	7710	5140	50	7121	3700	589	4010(108%)
			(Long Staple)^	8110	–	–	7521	4000	589	4110(103%)

kharip hamibhav 2025

भाड्याने घेतलेले मानवी श्रमाची किंमत , बैल मजूरी/यंत्र कामगार, भाडेपट्ट्याने घेतलेल्या जमिनीचे भाडे, बियाणे, खते, सेंद्रिय खते, सिंचन शुल्क, अवजारे आणि शेतीच्या इमारतींवरील घसारा, खेळत्या भांडवलावरील व्याज, पंप संच चालविण्यासाठी डिझेल/वीज इत्यादी, विविध खर्च आणि कुटुंबाच्या श्रमाचे मूल्य, या सर्व चर्चांना विचारात घेऊन किंमतीत वाढ करण्यात आली आहे. हमीभाव 2025

^ भात (अ श्रेणी), ज्वारी (मालदांडी) आणि कापूस (लांब धाग्याचा) यांच्यासाठी खर्चाचा डेटा स्वतंत्रपणे संकलित केलेला नाही.

हमीभाव 2025-26 च्या विपणन हंगामासाठी खरीप पिकांच्या किमान आधारभूत किमतीत केलेली ही वाढ, 2018-19 च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पात अखिल भारतीय सरासरी उत्पादन खर्चाच्या किमान 1.5 पट किमान आधारभूत किमती निश्चित करण्याच्या घोषणेशी सुसंगत आहे.

बाजरी (63%) आणि त्यानंतर मका (59%), तूर (59%) आणि उडीद (53%) या पिकांच्या बाबतीत शेतकऱ्यांना उत्पादन खर्चापेक्षा सर्वाधिक नफा मिळण्याचा अंदाज आहे.

उर्वरित पिकांसाठी, शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चापेक्षा 50% जास्त नफा मिळण्याचा अंदाज आहे.

अलिकडच्या वर्षांत, सरकार डाळी तसेच तेलबिया आणि पौष्टिक-तृणधान्ये/श्रीअन्न यासारख्या धान्यांव्यतिरिक्त इतर पिकांच्या लागवडीला या पिकांसाठी जास्त किमान आधारभूत किमती देऊ करुन प्रोत्साहनही देत आहे.

2014-15 ते 2024-25 या कालावधीत 7608 लाख मेट्रिक टन धानाची खरेदी झाली, तर 2004-05 ते 2013-14 या कालावधीत केवळ 4590 लाख मेट्रिक टन धानाची खरेदी झाली होती.

2014-15 ते 2024-25 या कालावधीत 14 खरीप पिकांची 7178 लाख मेट्रिक टन खरेदी झाली, तर 2004-05 ते 2013-14 या कालावधीत 4679 लाख मेट्रिक टन धानाची खरेदी झाली होती.

2014-15 ते 2024-25 या कालावधीत धान उत्पादक शेतकऱ्यांना किमान आधारभूत किमतीच्या रुपात 14.16 लाख कोटी रुपये देण्यात आले, तर 2004-05 ते 2013-14 या कालावधीत शेतकऱ्यांना किमान आधारभूत किमतीच्या रुपात 4.44 लाख कोटी रुपये देण्यात आले होते.

2014-15 ते 2024-25 या कालावधीत, 14 प्रकारची खरीप पिके घेणाऱ्या शेतकऱ्यांना दिलेली किमान आधारभूत किंमत 16.35 लाख कोटी रुपये होती, तर 2004-05 ते 2013-14 या कालावधीत, शेतकऱ्यांना दिलेली किमान आधारभूत किंमत 4.75 लाख कोटी रुपये होती इतकी होती.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखालील आर्थिक घडामोडींच्या मंत्रिमंडळ समितीने (CCEA) विपणन हंगाम 2025 साठी सर्व अनिवार्य खरीप पिकांसाठी किमान आधारभूत किंमतींमध्ये (MSP) वाढ करण्यास मान्यता दिली आहे.

उत्पादकांना त्यांच्या उत्पादनासाठी योग्य किंमत मिळावी यासाठी खरीप पिकांच्या एमएसपीमध्ये वाढ केली आहे. मागील वर्षाच्या तुलनेत कारळे  (रु. 983/- प्रति क्विंटल) त्यानंतर तीळ (रु. 632/- प्रति क्विंटल) आणि तूर/अरहर (रु. 550/- प्रति क्विंटल) अशी तेलबिया आणि कडधान्यांसाठी एमएसपीमध्ये सर्वाधिक वाढीची शिफारस करण्यात आली आहे.

सरकारने 2025 च्या विपणन हंगामासाठी खरीप पिकांच्या हमीभाव 2025 एमएसपीमध्ये ( Kharip hamibhav 2025 ) वाढ केली आहे, जेणेकरून उत्पादकांना त्यांच्या उत्पादनासाठी फायदेशीर भाव मिळावा आणि खालील तक्त्यामध्ये दिलेल्या पीक विविधतेला प्रोत्साहन मिळावे.

Minimum Support Prices for all Kharif crops for Marketing Season 2025-26

Rs. per quintal

Crops		MSP 2024-25	Cost* KMS 2024-25	Margin over cost (%)	MSP 2023-24	MSP Increase in 2024-25 over 2023-24
Cereals
Paddy	Common	2300	1533	50	2183	117
	Grade A^	2320	–	–	2203	117
Jowar	Hybrid	3371	2247	50	3180	191
	Maldandi”	3421	–	–	3225	196
Bajra		2625	1485	77	2500	125
Ragi		4290	2860	50	3846	444
Maize		2225	1447	54	2090	135
Pulses
Tur /Arhar		7550	4761	59	7000	550
Moong		8682	5788	50	8558	124

Crops		MSP 2024-25	Cost* KMS 2024-25	Margin over cost (%)	MSP 2023-24	MSP Increase in 2024-25 over 2023-24
Urad		7400	4883	52	6950	450
Oilseeds
Groundnut		6783	4522	50	6377	406
Sunflower Seed		7280	4853	50	6760	520
Soybean (Yellow)		4892	3261	50	4600	292
Sesamum		9267	6178	50	8635	632
Nigerseed		8717	5811	50	7734	983
Commercial
Cotton	(Medium Staple)	7121	4747	50	6620	501
	(Long Stapler	7521	–	–	7020	501

*सर्व देय खर्चाचा संदर्भ. भाड्याने घेतलेले मानवी श्रम, बैल मजूर/यंत्र मजूर, भाडेतत्वावर दिलेले भाडे, बियाणे, खते, खत, सिंचन शुल्क यांसारख्या सामग्रीच्या वापरावर झालेला खर्च , अवजारे आणि शेत इमारतींवरील घसारा, खेळत्या भांडवलावरील व्याज, पंप संच चालवण्यासाठी डिझेल/विद्युत इ.विविध खर्च आणि कौटुंबिक श्रमाचे योग्य मूल्य यांचा समावेश आहे.

भात (ग्रेड अ),ज्वारी (मालदांडी) आणि कापूस (लांब मुख्य)साठी खर्चाची माहिती स्वतंत्रपणे संकलित केलेली नाही.

विपणन हंगाम 2024-25 साठी खरीप पिकांसाठी हमी भावातील वाढ ही केंद्रीय अर्थसंकल्प 2018-19 च्या घोषणेनुसार भाव निश्चित करण्याच्या अखिल भारतीय भारित सरासरी उत्पादन खर्चाच्या किमान 1.5 पट आहे. बाजरी (77%) आणि त्यानंतर तूर (59%), मका (54%) आणि उडीद (52%) यांच्या बाबतीत शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चापेक्षा जास्त खर्च अपेक्षित आहे. उर्वरित पिकांसाठी, शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चापेक्षा 50% अधिक असण्याचा अंदाज आहे.

अलीकडच्या वर्षांत  सरकार या पिकांसाठी उच्च किमान हमी भाव देऊन कडधान्ये आणि तेलबिया यांसारख्या तृणधान्यांव्यतिरिक्त/पोषणमूल्य असलेली धान्य/ श्री अन्न अशा इतर पिकांच्या लागवडीस प्रोत्साहन देत आहे.

2003-04 ते 2013-14 या कालावधीत खरीप हंगामात समाविष्ट 14 पिकांपैकी , बाजरीसाठी एमएसपीतील कमाल वाढ रु.745/- प्रति क्विंटल आणि मुगासाठी रु.3,130/- प्रति क्विंटल होती. 2013-14 ते 2023-24 या कालावधीत, एमएसपी मध्ये किमान परिपूर्ण वाढ मक्यासाठी रु.780/- प्रति क्विंटल होती आणि कमाल पूर्ण वाढ ही कारळासाठी रु.4,234/- प्रति क्विंटल होती. तपशील परिशिष्ट-I मध्ये आहेत.

2004-05 ते 2013-14 या कालावधीत, खरीप विपणन हंगामाअंतर्गत समाविष्ट 14 पिकांची खरेदी 4,675.98 लाख मेट्रिक टन (एलएमटी) होती, तर 2014-15 ते 2023-24 या कालावधीत या पिकांची खरेदी 7.58 लाख मेट्रिक टन होती. वर्षनिहाय तपशील परिशिष्ट-II मध्ये आहेत.

2023-24 च्या उत्पादनाच्या तिसऱ्या सुधारित अंदाजानुसार, देशातील एकूण अन्नधान्य उत्पादन 3,288.6 लाख मेट्रिक टन आणि तेलबियांचे उत्पादन 395.9 लाख मेट्रिक टन वर पोहोचण्याचा अंदाज आहे. 2023-24 मध्ये, तांदूळ, कडधान्ये, तेलबिया आणि पौष्टिक तृणधान्ये/श्री अन्न आणि कापसाचे खरीप उत्पादन अनुक्रमे 1,143.7 एलएमटी, 68.6 एलएमटी, 241.2 एलएमटी, 130.3 एलएमटी आणि 325.2 लाख गाठी असण्याचा अंदाज आहे.

विपणन हंगाम 2024 साठी खरीप पिकांसाठी एमएसपीमध्ये वाढ ही केंद्रीय अर्थसंकल्प 2018-19 च्या घोषणेच्या अनुषंगाने आहे ज्यामध्ये अखिल भारतीय भारित सरासरी उत्पादन खर्चाच्या तुलनेत किमान 50 टक्के एमएसपी ( Kharip hamibhav 2025 ) निश्चित करण्याचे उद्दिष्ट आहे.

kharip hamibhav 2025

शेतकऱ्यांना योग्य मोबदला. हे उल्लेखनीय आहे की, बाजरी, तूर, उडीद सूर्यफूल बियाणे, सोयाबीन आणि भुईमूगासाठी हमीभाव MSP वर परतावा 50% पेक्षा जास्त आहे. अखिल भारतीय भारित सरासरी उत्पादन खर्च 85%, 60%, 59%, 56%, 53%. आणि अनुक्रमे 51%

MSP Kharip hamibhav 2025 kharif crops msp 2025

Minimum Support Prices for all Kharif crops for Marketing Season 2025-26 Kharip hamibhav 2025

(₹ per quintal)

गेल्या काही वर्षांपासून तेलबिया, कडधान्ये आणि भरड तृणधान्ये यांच्या बाजूने एमएसपी पुनर्संचयित करण्यासाठी ठोस प्रयत्न केले गेले आहेत जेणेकरून शेतकऱ्यांना या पिकांखालील मोठे क्षेत्र बदलण्यासाठी आणि मागणी-पुरवठ्यातील असंतुलन सुधारण्यासाठी सर्वोत्तम तंत्रज्ञान आणि शेती पद्धतींचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहित केले जाईल.

2021-22 च्या 3ऱ्या आगाऊ अंदाजानुसार, देशात अन्नधान्याचे उत्पादन विक्रमी 314.51 दशलक्ष टन असल्याचा अंदाज आहे जो 2020-21 मधील अन्नधान्याच्या उत्पादनापेक्षा 3.77 दशलक्ष टन अधिक आहे. 2021-22 मधील उत्पादन मागील पाच वर्षांच्या (2016-17 ते 2020-21) अन्नधान्याच्या सरासरी उत्पादनापेक्षा 23.80 दशलक्ष टनांनी जास्त आहे.

पिक उत्पादकाला, त्याच्या  कृषीमालासाठी लाभकारक मूल्य सुनिश्चित करण्यासाठी केंद्र सरकारने,  2021-22 च्या विपणन हंगामासाठी, खरीप पिकांच्या किमान आधारभूत किमतीत वाढ  केली आहे. गेल्या वर्षीच्या तुलनेत तिळाच्या एमएसपी ( Hamibhav 2022 )मध्ये सर्वोच्च (523 रुपये प्रती क्विंटल) वाढ करण्यात आली आहे, त्यानंतर तूर आणि उडीद  (300 रुपये प्रती क्विंटल) वाढ करण्याची शिफारस करण्यात आली आहे.

गेल्या वर्षीच्या तुलनेत शेंगदाणासाठीच्या एमएसपी ( Hamibhav 2022 )मध्ये 300 रुपये प्रती क्विंटल आणि कारळ बिया यामध्ये 385 रुपये प्रती क्विंटल वाढ करण्यात आली आहे. पिक वैविध्याला प्रोत्साहन देण्यासाठी ही भिन्नता ठेवण्यात आली आहे.